Çayların Servisi

Çay servisi kültürden kültüre farklılıklar göstermektedir. Yaklaşık beşbin yıllık geçmişe sahip olan çay, yetiştirildiği ülkenin kültürüne göre servisi şekillenmiş, zamanla dünyada tüm ülkelerin tükettiği sıcak bir içecek haline gelmiştir. Doğada yetişen ve çay olarak tüketilen bazı bitki ve meyve çaylarında kendine has servis yöntemleri vardır.

Günümüzde ön plana çıkan yöntem klasik çay servisi yöntemidir. Çayı pota, bardağa ya da fincana koymadan önce mutlaka süzünüz. Süzgeç kullanmanın temel sebebi görüntüsünün kötü durması ya da ağza çay yapraklarının gelme olasılığıyla beraber, bardakta kalan çay yapraklarının demlenmeye devam etmesidir. Bu da çay zevkini bozar. Başta ngiltere olmak üzere birçok ülkede siyah çay isteğe göre limon veya sütle servis edilebilir.

Çayların yanında pasta, kek, börek vb yiyecekler servis edilebilmektedir.

Başta klasik çay servisi olmak üzere, ülkemiz değişik ülkelerde çayların servisi şöyledir.

Klasik Çay Servisi

Klasik çay servisi dendiğinde akla ilk gelen çay siyah çaydır. Renkleri ve tatları dışında siyah çay ile yeşil çay arasındaki farklardan biri de yeşil çayın genellikle altlığı olmayan fincanla, servis edilmesidir. Yüzyıllarca hiçbir tatlandırıcı kullanılmadan sunulan çaya zamanla çeşitli tatlandırıcılar, bal, şurup vs. katılmıştır. Çay günümüzde beyaz, esmer şekere ve tatlandırıcılarla tatlandırılır.

Demlenen çay şöyle servis edilir: Çaydanlıkta demlenen çay porselen çaydanlığa alınmadan önce bir kez karıştırılır. Çay demlikten sonra pota veya bardağa süzülür. Çay servisi yapılırken yanında şeker veya tatlandırıcılar bulunur. Klasik çay servisi iki şekilde yapılır. Potla yapılan servis ve fincanda yapılan servistir.

Ø Potla yapılan klasik çay servisinde kullanılan servis araçları

· Çay servis tepsisi, peçete veya doley

· Çay ve su potu(potların kendi altlığı var ise pot altına yerleştirilir. Üzerine dolley veya peçete konur. Yok ise dessert tabak ve içerisinde dolley konularak kullanılır)

· Fincan ve altlığı

· Çay kaşığı

· Şekerlik ve maşa

Potla çay servisinde misafire sağdan yaklaşılır ve servis için izin istenir. Sırasıyla çay fincanı kulpu ve kaşığın sapı misafirin sağına gelecek şekilde konur. Şekerlik ve maşası fincanın ilerisine konur. Fincana ilk çay servisi garson tarafından yapılır. Fincanın sağ ilerisine çay potu ve yanına su potu yerleştirilir. Misafirin başka isteği olup olmadığı sorulup masadan uzaklaşılır.

Ø Fincanla yapılan klasik çay servisinde kullanılan servis araçları;

· Çay servis tepsisi, peçete veya dolley

· Çay bardağı veya fincanı ve altlığı

· Çay kaşığı

· Şekerlik ve maşa

Fincanla klasik çay servisinin potlu servisten farkı, çayın konuk masasına fincanla getirilmesidir.

Ø Barda tepsiye gerekli servis araçları konur.

Ø Fincana veya bardağa yeteri miktarda çay süzülür, üzerine su doldurulur.

Ø Tepsiyle misafire sağdan yaklaşarak servis için izin istenir.

Ø Çay fincanı misafirin önüne kaşıkla beraber konur.

Ø Şekerlik ve maşası bardağın ilerisine konup servis tamamlanır.

Ø Misafirin başka isteği olup olmadığı sorularak masadan uzaklaşılır

Türk Çay Servisi

Diğer medeniyetlerden ülkemize gelinceye kadar edindiği birikimin ışığında, kültürümüzle yeniden yoğurduğumuz çay, öncelikle sabah kahvaltısı soframızın, sonrasında da ikindi ve akşam sohbetlerimizin müdavimlerinden olmuştur. Genellikle ince belli cam bardakta sunulan çayın tavşankanı adı verilen dem ölçüsü esastır.

Ülkemizde restoran bar ve kahvehanelerde en çok siyah çay servis edilmektedir. Son yıllarda bitki ve meyve çayları, yeşil çay servisi de yaygınlaşmaya başlamıştır. Beyaz çay ülkemizde yeni üretilmeye başlanmıştır. Dünyada olduğu gibi ülkemizdede pahalı olduğu için daha çok şifa niyetine hazırlanıp tüketilmektedir. Ülkemizde çay servisi dendiği zaman siyah çay akla gelmektedir. Yeşil çay tüketimi son yıllarda artmakla beraber çay kültürümüzün önemli parçası siyah çaydır. Siyah çay ülkemizde genellikle sıcak olarak, isteğe göre şekerli, az şekerli ya da şekersiz olarak içilir. Yanında dilimlenmiş tranş limon küçük bir tabak içerisinde getirilir. Konuk isterse buradan alarak çayına koyabilir. Konuk isteğine göre süt pot içerisinde masaya getirilebilir.

Ülkemizde özellikle Doğu Anadolu bölgesinde yaygın olan kıtlama olarak şeker kullanma geleneği de vardır. Nöbet şekeri adı da verilen bu şekere kluntje denir. Çay ülkemezde iki şekilde servis edilir.

Ø Bardakta türk çay servisi

. Çay servis tepsisi ve altlığı

. Fincan veya bardak, altlık, kaşık

. Bardak altlığı (doley)

. Şekerlik ve maşa

Servisi yapmak için; Tepsiye tüm malzemeler dizilir. Hazırlanmış çay bardağa konup tepsiye yerleştirilir. Misafire servis kurallarına uygun olarak sağ taraftan servis edilir.

Ø Semaverde Türk çayı servisi

. Semaver ve demliği

. Servis tepsisi ve altlığı

. Fincan veya bardak, altlık, kaşık

. Bardak altlığı (doley)

. Şekerlik ve maşa

. Çay süzgeci

Geçmişten günümüze çay kültürümüzün önemli bir parçasıdır. Günümüzde daha çok otantik çay bahçelerinde, semaverde çay servisi yapılmaktadır. Çay ocağında hazırlanan semaver suyu kaynadıktan sonra, kişi sayısına uygun büyüklükteki porselen demliğine çay konur ve demlenir.

 İki şekilde semaverde çay servisi yapılır.

Birinci yöntemde tepsiye bardak, altlık, kaşık, şekerlik, süzgeç ve altlığı yerleştirilip misafir masasına semaver ve demlikle beraber getirilip bırakılır. Bir istekleri olup olmadığı sorulup masadan uzaklaşılır. Misafirlerin isteğine göre semaverden yeterince kaynar su alınıp demlikteki çayın üzerine doldurularak çay demlenmeye bırakılır. 10–15 dakika bekledikten sonra çay servise hazırdır. Konuklar çaylarını semaverden kendileri alırlar.

Semaverle çay servisinin ikinci yöntemi de şöyledir.

Semaverdeki su kaynadıktan sonra, misafir sayısına uygun büyüklükteki porselen çaydanlıkta çay demlenir. Servis tepsisi ve semaver misafir masasına bırakılır. Konuklara çaylarının servisini isteyip istemedikleri sorulur. Servisi personel yapacak ise servis potlardaki gibidir. Demlenen çayın servisini genellikle misafir kendisi yapar.

Poşet Çay Servisi

Amerikalı tüccar Thomas Sullivan müşterilerine küçük ipek torbacıklar içinde çay numuneleri gönderir. Böylece poşet çay tarih sahnesinde yerini almış olur. Poşet çayda kullanılan çay çok ince işlenmiştir. Kaliteli çaydan üretilmesi gerekmektedir. Poşet çaylar, demlik poşet çay ve fincanlık poşet çay olmak üzere ikiye ayrılır.

Poşet çayın demlenme süresi yaklaşık 5 dakikadır. Genellikle fincanda servis edilir.

Ø Demlik poşet çayın servisi

 Servis İçin Gerekli malzemeler; o Çay potu, tepsi, peçete veya doley, fincan ve altlığı, çay kaşığı, şekerlik. o Uygun miktarda ve çeşitte demlenen çay için tepsiye, servis edilecek kişi sayısı kadar fincan veya bardak konur. Fincanla veya bardakla beraber çay kaşığı ve şekerlik  konur.

Pottan servis kurallarına uygun olarak konuğun sağından servis yapılır. Misafire sağdan, Fincen kulplu ve sağ tarafa gelecek şekilde servis yapılır. Misafire başka isteği olup olmadığı sorularak masadan uzaklaşılır.

Ø Fincan poşet çayın servisi

· Servis için gerekli malzemeler;

o Tepsi, peçete veya doley, fincan ve altlığı, çay kaşığı, şekerlik, fincan, resim 2,32 deki fincan gibi değilse poşet çay atığı tabağı.

o Hazırlanan çay için doleyli veya peçeteli tepsi hazırlanır. Kaynamış sıcak su konmuş fincan ve kaşıkla beraber poşet çay paketi, şekerlik, poşet çay atığı tabağı tepsiye yerleştirilir. Misafire sağdan, fincan kulpu ve kaşık sağ tarafa gelecek

şekilde servis yapılır. Misafire başka isteği olup olmadığı sorularak masadan uzaklaşılır.

Buzlu Çay Servisi

İngiliz Blechynden, yakıcı bir havada sıcak çayını buz küplerinin üzerine dökerek satmayı düşünmüş, böylelikle satışlarında patlama yaşamış ve buzlu çay böylece tarihe geçmiştir.

Buzlu çaylar sıcak suyla hazırlanıp daha sonra soğutulan çaylardır. Genellikle çay bitkisinden elde edilen çay sade veya değişik meyvelerin aroması karıştırılarak hazırlanır ve soğuk içilir. Buzlu çay, sade buzlu çay, şeftali aromalı buzlu çay, elma aromalı buzlu çay vb şeklinde isimlendirilir. Ülkemizde özellikle genç tüketiciler arasında önemli ölçüde tercih edilen bir içecektir.

Ø Servis için gerekli malzemeler;

. Çay servis tepsisi

. Buzlu çay bardağı

. Buzlu çay kaşığı

. Bardak altlığı(doley)

Buzlu çay misafirin isteğine göre barda, buzlu çay servisi bardağına veya uygun ölçüdeki bardağa doldurulup üzerine buz, isteğe göre limon dilimi ilave edilerek buzlu çay kaşığı, bardak altlığıyla beraber konukların sağından servis edilir.

Bitkisel Meyve ve Çaylarının Servisi

Ø Servis İçin Gerekli malzemeler

. Çay servis tepsisi ve altlığı

. Fincan veya bardak, altlık, kaşık

. Bardak altlığı (dolley)

. Şekerlik ve maşa

. Küçük boy tabak (posalar için)

Bitki ve meyve çayları benzer şekilde servis edilirler.

Bitki veya meyve çayları eğer çaydanlıkta demlenmişse, tepsiye altlık veya peçete, şekerlik ve maşası konur. Demlenen çay kaşıklı ve altlıklı fincan ya da bardaklara konur.

Tepsiyle misafire sağdan yanaşılır, servis için izin istenir. Servis kurallarına uygun olarak servis yapılır. Misafirin başka isteği olup olmadığı sorulur ve masadan uzaklaşılır.

Bitki çayları fincanda veya bardakta hazırlanıp servis edilecekse şöyle hareket edilir.

Tepsiye altlık, şekerlik ve maşası, bitki dal ve yapraklarını koymak için küçük boy tabak konur. Kaynamış sudan fincana veya bardağa su konup üzerine küçük dal veya yapraklar ilave edilir. Kaşık sağ tarafta olmalıdır. Misafire sağdan servis yapılır.

Bitki veya meyve çayı poşet çay şeklinde servis edilecekse tepsinin altlığı yerleştirilir. Şekerlik ve maşa, poşet çay fincanı ve altığı konur. Kaynamış sudan fincana ya da bardağa doldurulur, fincanın yanına poşet çay konur. Misafire sağdan yanaşılır ve servis kurallarına uygun şekilde servis yapılır. Granül olarak üretilen meyve çaylarını (elma çayı, kivi çayı vb.) fincana doldurulan sıcak suya yeteri miktarda meyve granülü konup hazırlanan tepsiyle sağdan servis edilir. Servis tepsisine peçete veya doley serilir. Tepside fincan ve altlığı, çay kaşığı, şekerlik ve maşa bulunur.