Çayın ilk tarımı Çin’de başlamış ve Malezya’da çeşitlenerek, Çinli keşişler ve
Avrupalı tüccarlar
aracılığıyla dünyaya yayılmış bir
içecektir. Latince adı, Camelia Sinensis olan çayın
ana vatanı Çin olarak bilinmektedir ve ilk kültüre
alındığı
ülkedir.
Günümüze gelinceye kadar çayın başlıca
çeşitleri olan Assam ve Çin çaylarından
çok sayıda melez oluşturulmuştur.
Bugün yaklaşık 1500 çeşit çay vardır.
Çayın üretileceği
tarım alanının
iklimi ve deniz seviyesinden uzaklığı, çayın
kalitesini belirliyen önemli etkenlerin başında gelir. Çay
bitkisi ne kadar yüksekte yetişirse aroması da
o kadar iyi olur. İyi
bir çayın yetişmesi için en az
700 metre yükseklikte yetişmesi gerekir.
Deniz seviyesinden 2400 m
yükseklikte yetiştirilen Seylan Çayı,
üretimindeki zorluğu ve yoğun aroması nedeniyle,
son derece değerlidir.
Çay bitkisi gevşek, humuslu, asitli ve alkali
özellikteki toprak ile nemli iklimleri sever
Çay yapraklarının
içeriğinde % 1–4 oranında
kafein, % 10–24 oranında tanen,
az miktarda uçucu yağ bulunur. Çayın
en önemli özelliği tamamen doğal
bir ürün olması ve hiç bir yapay renklendirici, koruyucu
ve kokulandırıcı içermemesidir.
Vücudun su dengesinin korunmasında önemli bir
rol oynar.
İçine başka
maddelerin karıştırılmadığı şartlarda,
bir fincan çay yaklaşık dört kalori ve
B vitamini kompleksleri ihtiva
eder. Çayın uyarıcı etkisini
kafein, buruk tadını ve rengini tanen,
kokusunu ise uçucu yağlar verir. Çay 25 çeşit
aminoasit içermektedir. Tein bu aminoasitler arasında en çok
bulunan ve toplam aminoasitlerin %50’sinden fazlasını içeren
bir maddedir. Çayda bulunan 28 elementin çoğu insan sağlığına
gereklidir Sadece üst körpe yaprakların kullanıldığı çay
imalatında tam yetişkin
bir bitkiden 70 gram kadar kuru çay elde edilebilir. İyi
bakım şartlarında
bir çay bitkisinin üretkenliği 40 yıl
*kadar sürebilir. Günümüzde ulaşılan boyutlarda,
uluslar arası çay ticaretinin % 98 ‘i siyah çay
(mayalanmış) ve % 2’si yeşilçay
(mayalanmamış) olup, yeşilçay daha çok
uzak doğu ülkelerinin (Japonya, Çin ve Tayvan)
geleneksel çay törenlerinde kullanılmaktadır.
Ancak son yıllarda yeşilçay tüketimi
diğer ülkelerdede hızla
yayılmaktadır.
Aralarında
Türkiye'nin de bulunduğu 40 kadar ülkede çay tarımı yapılmaktadır.
Şu anda dünyanın
en önemli çay üreticisi ülkeler arasında Hindistan,
Çin, Srilanka (Seylan),
Türkiye, Kenya, Vietnam Japonya
gibi ülkeler yer almaktadır. Bu üretimi yapan ülkeler arasında
Çin birinci sırada olup Türkiye bu sıralama
içerisinde yedinci sırada yer almaktadır.
Toplanan bu yaprakların
taze ve körpe olması şarttır. Kart, sert ve
kör yapraklarda ise çayda kaliteyi yaratan bu elementlerin miktarı düşüktür.
Fazla büyütülerek sertleşmiş ve kartlaşmış yapraklarda
özsu azdır. Yüzlerce yıl
içerisinde gelişen teknolojilere paralel olarak çayı mekanik
yollarla toplamaya yönelik aletler icat edilmiştir (Japonya).
Ancak kaliteli çay elle toplamayla gerçekleştirilir. Bunu da
çoğunlukla kadınlar
yapar. Toplayıcı kadınlar
çayın kalitesinde anahtar rol oynarlar.
Dünya çaycıları arasında
bir sembol olan “two leaves, a bud” terimi, iki yaprak ve bir
tepe tomurcuğundan oluşan çay ürününü
tarif eder. En iyi çaylar da bundan çıkar.
Toplanan bu yapraklar bardaklarımıza
siyah çay olarak gelene kadar sırasıyla
toplam 6 aşamadan geçerler.
Ø Siyah çay üretim aşamaları:
. Toplama
. Soldurma
. Kıvırma
. Fermantasyon
. Kurutma
. Tasnif ve ambalajlama
· Toplama: Bahçelerde
toplanan çay yapraklarının bekletilmeden
en kısa sürede fabrikalara ulaştırılması gerekir.
· Soldurma: Soldurma işlemiyle
yaprağın doğal neminin %
30’u alınır. Böylece yaprak
yumuşar ve kayganlaşır.
· Kıvırma: Soldurmadan
sonra çay kıvırmaya geçmeye
uygun hale gelir. Kıvırma işlemi
sonrasında çaya meyvemsi kokusunu veren eterik
yağlar oluşur. Kıvrılan
çaylar bir makinede ufalanır.
· Mayalama: Kıvırma
işleminin ardından
mayalama işlemine geçilir. Mayalama aşaması çok
önemlidir. Çünkü çayın kalitesini belirleyen kimyasal değişiklikler
mayalandırma aşamasında
olur.
· Kurutma: Çay bu aşamada
kurutma işlemine alınır.
· Tasnif ve ambalajlama: Tasnif,
fırından çıkan
kuru çayların önceden belirlenen standart elek
tellerinden geçirilmek suretiyle incelik, kalınlık
ve kalitelerine göre ayrılma işlemidir.
Kalitesine göre çaylar ayırılır
ve paketleme işlemi yapılarak satışa
hazır hale getirilir.
Kuru çay üretimi açısından
bakıldığı
zaman
Hindistan, Çin, Srilanka, Kenya, Türkiye ilk beş
sırayı almaktadır.
Bu sıralamada Hindistan birinci, Türkiye ise
beşinci sırayı almıştır.
Kuru çay üretimi 2004 yılında Türkiye’ de 205 bin
ton olarak tesbit edilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder